Nöbetçi Eczaneler
Hayatın içinde bazı şeyler vardır değer olarak belki bir şey ifade etmeyebilir ama mana ve anlam olarak çok şey ifade edebilir. Bu yazımızda sizlere, tatlı olmayan ancak ortaya çıkışı ile büyük bir anlam ifade eden yöresel unlu bir mamul den bahsedeceğim. Adı “Seferberlik Çöreği”.
Balıkesir ilinin Savaştepe ilçesine bağlı Sarıbeyler Mahallesi’nde yapılan bir tür ekmek olan bu unlu mamul, ilk defa Çanakkale Savaşları ve Kurtuluş Savaşı’nda cepheye giden askerler için yapılmış “seferberlik çöreği” olarak adlandırılmakta ve bugün yaklaşık olarak 100 yıldır aynı yöntemle üretilerek yaşatılmaya çalışılmaktadır.
Besleyici ve enerji verici özelliğe sahip olan bu çöreğin yapımında kullanılan malzemeler tarhana, zeytinyağı, yoğurt, un, şeker ve susamdan ibarettir. Doğal ve organik bir ürün olan seferberlik çöreği, iki aya kadar bayatlamamasından dolayı savaş dönemlerinde askerlerimizin en önemli azıkları arasında yer almış bir ekmek türü olmuştur. Bölge halkı ilk defa 1. Dünya Savaşı’nda önemli bir cephe olan Çanakkale Savaşları’na giden askerlerin azığı olarak o dönemdeki eldeki kıt imkanlar ile bu çöreği yapmıştır. Daha sonra bu çörek Kurtuluş Savaşı’nda da cephe gönderilen askerlerimizin yanlarında bulundurdukları önemli bir yiyecek olmuştur. Millî Mücadele yıllarında Savaştepe yakınında oluşturulan cephede, Yunanlılara karşı çarpışan Türk askerine beldenin kadınları bu çörekten yapıp götürmüşlerdir.
Son derece insan için besleyici ürünler olan tarhana, zeytinyağı, yoğurt, un, şeker ve susam gibi ürünlerin karışımı ile elde edilen seferberlik çöreği, sadece o dönemde değil, günümüzde de anlamını yitirmiş değildir. Günümüzde dini bayramlar, asker uğurlamaları ve düğünlerde yapılmaya devam eden çörek, düğün öncesinde oğlan evinden kız evine (ailenin bütçesine göre değişen miktarda, en fazla ise 100 çörek) özel sepetler içinde törenle gönderilmektedir. Kız evi ise bu çöreklerin içine oğlan evinden gelen helvaları da ilave ederek düğün davetiyesi olarak akrabalarına dağıtmaktadır.
Uzun süre dayanıklılığını koruyan Savaştepe Sarıbeyler seferberlik çöreği için, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, “Sarıbeyler seferberlik çöreği” adıyla “Somut Olmayan Kültürel Miras” başvurusunda da bulunulmuştur.
Tarihi değeri ile de önem arz eden seferberlik çöreğinin yapımından da kısaca bahsedelim. Çöreğin mayası bir gün öncesinden yoğurt, tarhana, şeker ve zeytinyağı karışımından hazırlanmakta ve bir gün bekleyen maya, un ve suyla iyice karıştırılmakta. Bu şekilde hamuru oluşturduktan sonra küçük parçalara ayrılıp her biri bolca susamlanır. Yaklaşık 3 saat dinlenen hamur, pişirmeye hazır hale geldikten sonra yörede hemen her evin bitişiğinde bulunan odun fırınlarında pişirilir. Uzun bir süre bayatlamayan çörek özellikle kuruduktan sonra aylarca dayanabilmektedir. Bu çöreğin üretiminde kullanılan susamlar yine yörede üretilen yerli susamlardır. Bu susamları, odun külü ve sıcak su karışımına atarak daha lezzetli olması sağlanmaktadır.
Yöre halkı, Seferberlik Çöreğinin kendileri için çok önemli ve anlamlı olduğunu ifade etmekte bunun için de geleneksel olarak dini bayramlardan birkaç gün önce hazırlanarak komşu ve akrabalara dağıtımının yapıldığını vurgulamaktadırlar.
Eğer yolunuz bir gün Savaştepe’ye düşerse burada kadın girişimci Fatma Erdil hanımefendi tarafından günümüzde seri üretim yapılmakta ve bu girişimci hanımefendiden bu çöreği satın alarak 100 yıllık tarihi olan çörek ile tanışma imkânı bulmuş olursunuz. Böylesi anlamlı bir tarihi geleneği ve yiyeceği yaşatan yöre halkına canı gönülden teşekkür ederim. Ayrıca yöreye özgü böyle bir ürünün somut olmayan kültürel miras listesine dahil edilmesi gayretlerini de anlamlı buluyorum. Ülkemizin dört bir köşesinde bu tarz yaşatılmaya çalışılan değerler içinde çaba gösteren her kim var ise onları da kutluyorum.
Balıkesir ilinin Savaştepe ilçesine bağlı Sarıbeyler Mahallesi’nde yapılan bir tür ekmek olan bu unlu mamul, ilk defa Çanakkale Savaşları ve Kurtuluş Savaşı’nda cepheye giden askerler için yapılmış “seferberlik çöreği” olarak adlandırılmakta ve bugün yaklaşık olarak 100 yıldır aynı yöntemle üretilerek yaşatılmaya çalışılmaktadır.
Besleyici ve enerji verici özelliğe sahip olan bu çöreğin yapımında kullanılan malzemeler tarhana, zeytinyağı, yoğurt, un, şeker ve susamdan ibarettir. Doğal ve organik bir ürün olan seferberlik çöreği, iki aya kadar bayatlamamasından dolayı savaş dönemlerinde askerlerimizin en önemli azıkları arasında yer almış bir ekmek türü olmuştur. Bölge halkı ilk defa 1. Dünya Savaşı’nda önemli bir cephe olan Çanakkale Savaşları’na giden askerlerin azığı olarak o dönemdeki eldeki kıt imkanlar ile bu çöreği yapmıştır. Daha sonra bu çörek Kurtuluş Savaşı’nda da cephe gönderilen askerlerimizin yanlarında bulundurdukları önemli bir yiyecek olmuştur. Millî Mücadele yıllarında Savaştepe yakınında oluşturulan cephede, Yunanlılara karşı çarpışan Türk askerine beldenin kadınları bu çörekten yapıp götürmüşlerdir.
Son derece insan için besleyici ürünler olan tarhana, zeytinyağı, yoğurt, un, şeker ve susam gibi ürünlerin karışımı ile elde edilen seferberlik çöreği, sadece o dönemde değil, günümüzde de anlamını yitirmiş değildir. Günümüzde dini bayramlar, asker uğurlamaları ve düğünlerde yapılmaya devam eden çörek, düğün öncesinde oğlan evinden kız evine (ailenin bütçesine göre değişen miktarda, en fazla ise 100 çörek) özel sepetler içinde törenle gönderilmektedir. Kız evi ise bu çöreklerin içine oğlan evinden gelen helvaları da ilave ederek düğün davetiyesi olarak akrabalarına dağıtmaktadır.
Uzun süre dayanıklılığını koruyan Savaştepe Sarıbeyler seferberlik çöreği için, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na, “Sarıbeyler seferberlik çöreği” adıyla “Somut Olmayan Kültürel Miras” başvurusunda da bulunulmuştur.
Tarihi değeri ile de önem arz eden seferberlik çöreğinin yapımından da kısaca bahsedelim. Çöreğin mayası bir gün öncesinden yoğurt, tarhana, şeker ve zeytinyağı karışımından hazırlanmakta ve bir gün bekleyen maya, un ve suyla iyice karıştırılmakta. Bu şekilde hamuru oluşturduktan sonra küçük parçalara ayrılıp her biri bolca susamlanır. Yaklaşık 3 saat dinlenen hamur, pişirmeye hazır hale geldikten sonra yörede hemen her evin bitişiğinde bulunan odun fırınlarında pişirilir. Uzun bir süre bayatlamayan çörek özellikle kuruduktan sonra aylarca dayanabilmektedir. Bu çöreğin üretiminde kullanılan susamlar yine yörede üretilen yerli susamlardır. Bu susamları, odun külü ve sıcak su karışımına atarak daha lezzetli olması sağlanmaktadır.
Yöre halkı, Seferberlik Çöreğinin kendileri için çok önemli ve anlamlı olduğunu ifade etmekte bunun için de geleneksel olarak dini bayramlardan birkaç gün önce hazırlanarak komşu ve akrabalara dağıtımının yapıldığını vurgulamaktadırlar.
Eğer yolunuz bir gün Savaştepe’ye düşerse burada kadın girişimci Fatma Erdil hanımefendi tarafından günümüzde seri üretim yapılmakta ve bu girişimci hanımefendiden bu çöreği satın alarak 100 yıllık tarihi olan çörek ile tanışma imkânı bulmuş olursunuz. Böylesi anlamlı bir tarihi geleneği ve yiyeceği yaşatan yöre halkına canı gönülden teşekkür ederim. Ayrıca yöreye özgü böyle bir ürünün somut olmayan kültürel miras listesine dahil edilmesi gayretlerini de anlamlı buluyorum. Ülkemizin dört bir köşesinde bu tarz yaşatılmaya çalışılan değerler içinde çaba gösteren her kim var ise onları da kutluyorum.
YORUMLAR