MS 683-734 yılları arasında yaşamış olan, İkinci Göktürk Kağanlığı’nın hükümdarlarından Bilge Kağan…

Çinlilerin soğuktan derilerinin çatladığı, Çin piyadelerini yarısının donarak öldüğü 720 senesi Göktürk – Çin savaşı sırasında üstündeki kıyafetler paramparça olduğu hâlde savaşmaya devam ettiği için böyle bir şeyin mümkün olabileceğine inanmayan Çinlilerin kendi kaynaklarında karın içerisinden çıkmış (doğmuş) bir kurt olarak bahsettikleri büyük, çok büyük bir türk hükümdârıdır Bilge Kağan.

Babası, ikinci Göktürk Kağanlığı’nı kurarak türkleri yeniden bir araya getiren ilteriş kağan, annesi ilbilge hâtun’dur. bilge bir isim değil, bir ünvandır. asıl ismi çin kaynaklarına göre beg-kür’dür. yani “yiğit, savaşçı bey”. bilge ise mâlumunuz akıllı, bilgin gibi mânâlara gelir ve en büyük ünvandır töredeki. çocuk yaşta babasını kaybeden bilge, devletin başına geçen amcası kapgan kağan’ın himayesi altında büyümüştür.

15 yaşına geldiğinde ilk savaşı olan bolcu savaşı’na katılır ve göktürkler kendilerinden tam beş kat daha fazla olan 100.000 kişilik düşman askerini mağlup ederler. bölge göktürklerin himayesi altına girince kapgan kağan bilge’yi burada bırakmış ancak onun bir çocuk olduğunu düşünen on-oklar hanedanı lideri sakal, isyana kalkışmış fakat bilge tarafından öldürülmüştür. hem de hakarete uğrayarak! bir çuvala koyulup atlara dövdürülerek öldürülür. eski bir türk inancıdır. lanetli kişilerin kanları toprağa değdirilmez.

Türkleri yüksek oranda bir araya getirmeyi başaran bilge kağan, 727 yılında yardımcılarından buyruk çor’u diplomasi için çin’e gönderir. buyruk çor, yıllarca burada kalır ve iki devlet arasındaki barış elçiliği görevini üstlenir.  734 yılında buyruk çor, bilge kağan’ın otağına geri döner ancak hemen bu tarihte bilge kağan hastalanıp yatağa düşer. kendisini buyruk çor’un zehirlediğini anlayan bilge kağan, emir vererek onu ve onunla kan bağı bulunan herkesi idam ettirir. 25 kasım 734’te kendisi de vefat eder. cenazesinde bütün türk topluluklarının temsilcileri bulunmuştur.