Kocaçay (Manyas Çayı), Sığırcı Deresi, Mürüvvetler Deresi, Dutlu Deresi ve yeraltı suları ile beslenen Manyas Kuş Gölü, Balıkesir ilinin Bandırma ilçesi sınırları içinde ve Marmara denizinin güneyinde Uludağ ile Biga yarımadasına uzanan bir çöküntü arasında yer almaktadır.

Doğu ve batı doğrultusundan uzanan gölün uzunluğu 20 km. genişliği ise 15 km. yüz ölçümü 178 km²’dir. Derinliği ise 5 metreyi geçmeyen gölün ekseri yerleri bir veya iki metre civarındadır. Suyu tatlı olup gölde kerevit ve 20’ye yakın balık türü yaşamaktadır. Gölün en ilgi çeken yönü ise, kuzey doğu kıyısında her yıl 2 – 3 milyon civarında kuşun geldiği bir kuş cenneti olmasıdır. Burası, 1959 yılında Milli parklar kategorisine alınarak koruma altına alınmıştır. Manyas gölünün oluşumu hakkında çok farklı görüşler ve yorumlar ortaya koyulmuştur. A. Phılıppson ve E. Lahn, Bursa Gönen depresyonu çöküntü alanında büyük bir tatlı su gölünün Neojen sonu yada Kuventerner‘da meydana gelen hareketler sonucu ise bu göl alanında 4 adet küçük küvetlerin oluştuğunu, diğer 2 küvetin alüvyonlar sayesinde oluştuğunu ifade etmektedirler. Emre Kazancı ile arkadaşları ise Pliyosen’de tektonizmaya bağlı meydana gelen Bursa Gönen çöküntü alanının başlangıçtan Kuvanterner’ın sonlarına kadar karasal bir halde iken daha sonraları yörede bulunan Menderesli akarsularının taşıdığı alüvyonlar ile yataklarının tıkanması sonucu oluştuğunu söylemektedirler.

Muhteşem güzelliği ile insanı etkileyen Manyas Kuş Gölü ekolojik yönden bol gıdalı (ötrofik), limnolojik bakımdan ise killi sulak bir alandır. Gölün su seviyesi mevsimlere ve yağışlara göre değişkenlik göstermektedir. İlkbahar aylarında göl suları yükselerek kıyıları kaplamakta, yaz aylarında ise buharlaşma ile geri çekilmektedir. Manyas Gölü kıyıları yer yer kamışlık ve çayırlıktır. Sığırcı ve Kocaçay derelerinin göle karıştığı yerlerde ise söğüt topluluğu ve sazlıklar bulunmaktadır. Gölün bulunduğu deltada binlerce kuşun gübresi ile zenginleşen topraklar, yaz aylarında suların çekilmesi ile gür ve yüksek otlarla kaplanarak sayısız küçük canlının üremesine katkı sağlamakta, ilkbaharda göl sularının tekrar yükselmesi ile beraber bu canlıların göl suyuna karışması sayesinde kuş cenneti kuşlar için olduğu kadar, balıkların beslenme ve üremeleri için oldukça ideal bir ortamdır.

Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı’nda tabiatın canlı ve cansız varlıklarının kendi aralarındaki ilişkileri, olağanüstü bir özellik göstermektedir. Su, toprak, iklim şartları, otlar, sazlar, ağaçlar, balıklar, kuşlar hepsi birbirleri ve kendi aralarında uyum ve bütünlük içindedirler. Milli Parkın bünyesinde 266 kuş, 118 bitki çeşidi, Kuş Gölündeki 23 farklı balık türü ve çeşitli sürüngen türleri barındırmaktadır. Oldukça zengin hayvan türleri ile bölgenin ve ülkemizin turizm açısından önemli uğrak yerlerinden biri konumundadır.

Manyas Kuş cenneti Milli Parkında yer alan ziyaretçi tanıtım merkezi içerisinde kuş tahnitlerinin müzesi, kuş gözlem kulesi bulunmaktadır. Alana yerleştirilen toplam 5 adet kamera ile kaşıkçıdan balıkçıllara, çeltikçiden karabataklara, saz bülbüllerinden pelikanlara, kuğulardan kazlara, ördeklere kadar kuluçka yapan, kışlayan ve göç sırasında uğrayan kuş türleri canlı olarak izlenebilmektedir. Alan özellikle Tepeli pelikanların insan eliyle yapılan yuvalarda ilk defa yerleştiği ve üreme sayılarının en iyi olduğu alanlardan biridir. Bugün bütün Avrupa için nesli tehlike altında olan türler listesinde bulunan Tepeli pelikan (Pelecanuscrispus) ile Küçük karabatak (Phalacrocoraxpygmeus) alanda önemli sayıda üremektedir. Alanda üreyen diğer kuş türleri arasında, Karabatak, Gece balıkçılı, Alaca balıkçıl, Gri balıkçılı, Küçük ak balıkçıl, Çeltikçi, Kaşıkçı, Bıyıklı sumru, Tepeli batağan yer almaktadır.

Afrika’dan, Avrupa ve Asya’ya göçen su kuşlarının ana göç yolları üzerinde bulunan Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı’nda ilkbaharın gelmesiyle her yıl üreyen 66, toplamda ise 266 kuş türü bulunmaktadır. Kuş Cenneti Milli Parkı gerek kıtalararası coğrafi konumu gerekse vejetasyonu etkileyen ritmik su hareketlerinin sağladığı avantajlar sayesinde, ekosistem değerleri itibarı ile özel nitelikler taşıyan tabii milli servetlerimizden birisidir. Bu nedenle de değerini ve kıymetini bilip iyi korumalıyız. Ancak son yıllarda kendisini besleyen derelerin beslenme havzasındaki yoğun sanayileşmeden kaynaklanan atıklar nedeniyle bu güzelim tabiat harikası göl tehlikeli boyutlarda kirlenmeye maruz kalmaktadır. Manyas Gölü’ne kuzeyden karışan ve Kuş Cenneti içinden geçen Sığırcı Deresi, Bandırma Belediyesi sınırları içinde bulunan sanayi kuruluşlarının deşarjlarını doğrudan göle taşınmakta, bunun yanı sıra, yerleşim alanlarının kanalizasyonu da göle atılmaktadır. Bunlara ilaveten tarım alanlarında kullanılan gübre ve diğer zirai mücadele ilaçları yağış suları ile göle taşınmakta sonuç olarak böylesi güzel bir tabiat harikası milli bir servetimiz yok olma tehdidi ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu konuda gerekli önlemler alına da yeterli sayılamaz.

Ülkemizin önemli bir lokasyonunda yer alan Manyas Kuş Cenneti ve Gölü’nde her yıl yüz binlerce kuş akıl almaz bir ahenk ve uyum içerisinde yaşamakta, üremekte, göç döneminde konaklamakta ve kışlayarak dünya kuş popülasyonuna muazzam katkıda bulunmaktadır. Sadece kuşlar özelinde bir koruma alanı olan ve uluslararası düzeyde öneme sahip Avrupa Konseyi A Sınıfı diplomasına sahip Milli Parkımıza gözümüz gibi bakmalıyız. Manyas Kuş Gölü ve Kuş Cennetinin önemini duyurmak ve geniş kitlelere tanıtmak, en önemlisi de çevre kirliliği nedeniyle karşı karşıya kaldığı tehlikelere karşı kamuoyunun dikkatini çekebilmek amacıyla, 1987 yılından beri her yıl uluslararası Bandırma Kuş Cenneti kültür ve turizm festivali düzenlenmektedir. Bu festival bu anlamda o kadar önemli ki bunu anlatamam. Ancak sadece bu yılda bir kez yapılan festival bölgenin tanıtılması ve korunması için yeterli değildir.

Balıkesir’in büyülü güzelliği Milli Park kapsamı içinde yer alan Manyas Kuş Gölü ve Cenneti yemyeşil tabiatı, eşsiz manzarası ile ziyaretçilerini beklemektedir. Bandırma ve Erdek körfezinin güney kıyılarından 14 kilometre içeride, Manyas ilçe merkezine, 10 km., Bandırma’ya 18 km., Balıkesir’e 85 km., Bursa’ya ise 100 km. mesafededir. Balıkesir-Bandırma kara yolunun 15. kilometresinden güneye sapan 3 kilometrelik bir yol ile buraya ulaşılabilmektedir.

Ülkemizin ve özellikle Balıkesir’in önemli bir değeri olan Manyas Kuş Cenneti ve Gölü’nü ziyarete gelenler Manyas’ın Kızıkköy’ündeki termal sulardan şifa bulmadan, Manyas kelle peynirinin ve Manyas yoğurdunun tadına bakmadan, Manyas Gölü ve Kuş Cennetinde bol bol hatıra fotoğrafı çektirmeden dönmesin.