Nöbetçi Eczaneler
İçinde bulunduğumuz çağın en önemli madenlerinden biri olan bor madeni, dünya genelindeki rezervlerinin yarısından fazlası ülkemizde bulunmaktadır. Türkiye dünya rezervinin neredeyse %73’lük kısmını ihtiva etmektedir. Dünyadaki üretimin % 30-35’lik bir payı ülkemize aittir. Ülkemizde bilinen bor yatakları; Eskişehir–Kırka, Kütahya-Emet, Balıkesir-Bigadiç, Bursa-Kestelek’tir
Türkiye’de rezerv açısından en çok bulunan bor mineralleri Tinkal ve Kolemanit’tir. Tinkal yatakları Eskişehir–Kırka’da, kolemanit yatakları ise Kütahya–Emet, Balıkesir – Bigadiç ve Bursa–Kestelek’te bulunmaktadır. Ayrıca, Balıkesir–Bigadiç’te üleksit rezervi mevcut olup Bursa–Kestelek’te zaman zaman Üleksit yan ürün olarak elde edilmektedir. Bununla birlikte doğada bugüne kadar keşfedilmiş 230 çeşit bor minerali olduğu söylenmektedir. Bor madenlerinin kendisi gibi çok benzer bir türü de “borat”tır. Boratlar; bor madenlerinin doğadayken oksijenle bağ kurabilme yetisinin fazla olmasından dolayı oksijenin ve borun bileşiminden meydana gelmektedir. Bor madeni ilk bakışta beyaz bir kayayı andırmaktadır. Çok sert ve ısıya dayanıklıdır. Doğada serbest bir element olarak değil, tuz şeklinde bulunur. Ülkemizde bulunan borun kalitesi de diğerlerine oranla daha yüksektir. Toprağın 40 metre altında bulunan borun işlenmesi de, diğer elementlerle az karıştığı için kolaydır.
Türkiye’de çıkartılan bor madenlerinin devlete bağlı olan bir kuruluş olan Eti Holding A.Ş tarafından yapılmaktadır. Memleketimiz olan Balıkesir’in Bigadiç ilçesindeki bor işletmemizi gezerek boru ve işletim sistemini yakından tanıma imkanı buldum. Bigadiç işletmesinin müdürü ….ilk olarak bizlere maden sahasını gezdirdi. Büyük çukurlar açılmış alanda yerin ortalama 40-50 metre altında tuzu andıran bir kaya parçası şeklinde çıkartıldığını ve sonrasında geniş bir alana kurulmuş tesisin içinde bir çok işlemden geçerek önce temizlendiğini, daha sonra bantlar yoluyla kırılma ünitesine yani parçalanma yerine getirildiğine şahit olduk. En son aşamada un haline getirilen bor madeni büyük çuvallarla el değmeden doldurarak sevkiyat ünitesine yine bantlar aracılığıyla ulaştırıldığına şahit olduk. Bor madeni alanında yaptığım bu keyifli, gezi bana çok şey öğretti. Borun kıymetini bir kez daha anlamış oldum. Bu arada bölgede yapılan bir uygulamayı da öğrenmiş oldum. Bor madeni çıkartılan bölgelerde maden çıkartma işlemi tamamlandığında tekrara doldurularak o sahanın ağaçlandırıldığını görmek bana tarifsiz bir mutluluk verdi.
Şuan ülkemizde 1.700.000 hektarlık bir alanda bulunan bor madenlerinin tamamı kamu tarafından çıkartılmaktadır. Toplam rezerv 2,5 milyar ton olduğu ifade edilmektedir. Ülkemizde bor madeni her şeyin ötesinde çok büyük bir maddi gelir kaynağı niteliğindedir. Tahmini 1 trilyon gibi rakamlarla ifade edilen bu zenginlik; bor rezervlerinin yarısının işlenmiş halde satılmasıyla diğer yarısının da ham madde şeklinde satılmasıyla elde edilmektedir.
Bor madeninin 4500 yıl öncesine dayanan bir geçmişi vardır. O dönemlerde Çin deki Tibet halkı tarafından bor madeninin kullanılmaya başlaması tarih araştırmacıları tarafından ortaya çıkartılmıştır. Yani bu durum bor mineralinin her ne kadar günümüzde değerlendiğini düşünsek de aslında çok uzun yüzyıllar öncesinde keşfedilmiş doğal bir kaynak olduğunu gözler önüne sermektedir.
Eski uygarlıklar, ellerindeki bor madenlerini bilhassa cam imal ederken kullanmışlar; Araplar sağlık alanında bor madenine yer vererek pek çok hastalık için geliştirilen doğal şifa kaynaklarını bu elementten faydalanarak yapmışlardır. Günümüz dünyasında ise borun en çok kullanıldığı alan otomotiv ve benzin sektörüdür. Çünkü bor madeninin içerisinde bulunan hidrojeni depo etme özelliği, kendisinin petrolün yerine kullanılmasını sağlayabilmekte ve böylelikle hidrojen enerjiyle çalışan araçların üretime sokulabileceği fikri bile gündeme gelebilecektir. Otomotiv sektöründe yaygın şekilde kullanılan bor madeni genel olarak; seramik sanayinde,savunma sanayinde, nükleer alanda, temizlik ürünleri sanayinde, cam sanayinde, tarımsal alanlarda, sağlık sektöründe, kağıt sanayinde ve yakıt sektöründe kullanılmaktadır. Bor minerali hem topraktaki verimliliği arttırmak için hem de tam tersine gelişmeyi durdurup bekletmek için kullanılabilen müthiş bir kaynaktır. Bununla birlikte pek çok bitkinin temel beslenme maddesi olarak kullanıma uygun olan bor minerali; bu etkisini bir takım bitkilere boraks özlü gübreler verilmesiyle gösterebilmektedir. Bunun dışında toprağın temiz ve bakımlı bir hale getirilmesi için de bordan yararlanılmaktadır.
Ülkemizde ise; %36 cam, %31 seramik, %9 temizlik- deterjan, %7 tarım, %4 tutkal ve %14 pay ile diğer alanlarda kullanılmaktadır. Eti Maden, yurt içi bor taleplerinin tamamını karşılayabilmektedir. Ayrıca Eti Maden bor üretimiyle ülke ekonomimizin uluslararası alanda prestijli bir konuma gelmesine de katkı sağlamaktadır.
Her ne kadar teknolojik olarak yeterli düzeyde bor madenini işletemesek de çoğunlukla hammadde olarak yurtdışına satışını yapsak da yine de ülkemiz için büyük bir nimet. Ancak son 10-15 yıl içinde bor dan üretilen ürünlerin sayısı artmaya başladı. Ve boru ülkemizde işleyebilmek için yüksek teknolojik çalışmaların sürdüğünü öğrenmiş olmak beni ziyadesiyle mutlu etti. Günümüzde Eti Maden “boron” markasıyla bir temizlik deterjanı üretmesinin yanı sıra günümüzdeki Covıd-19 la mücadeleye destek olmak adına borel ve bortem markasıyla dezenfektan üretmektedir.
Türkiye’de rezerv açısından en çok bulunan bor mineralleri Tinkal ve Kolemanit’tir. Tinkal yatakları Eskişehir–Kırka’da, kolemanit yatakları ise Kütahya–Emet, Balıkesir – Bigadiç ve Bursa–Kestelek’te bulunmaktadır. Ayrıca, Balıkesir–Bigadiç’te üleksit rezervi mevcut olup Bursa–Kestelek’te zaman zaman Üleksit yan ürün olarak elde edilmektedir. Bununla birlikte doğada bugüne kadar keşfedilmiş 230 çeşit bor minerali olduğu söylenmektedir. Bor madenlerinin kendisi gibi çok benzer bir türü de “borat”tır. Boratlar; bor madenlerinin doğadayken oksijenle bağ kurabilme yetisinin fazla olmasından dolayı oksijenin ve borun bileşiminden meydana gelmektedir. Bor madeni ilk bakışta beyaz bir kayayı andırmaktadır. Çok sert ve ısıya dayanıklıdır. Doğada serbest bir element olarak değil, tuz şeklinde bulunur. Ülkemizde bulunan borun kalitesi de diğerlerine oranla daha yüksektir. Toprağın 40 metre altında bulunan borun işlenmesi de, diğer elementlerle az karıştığı için kolaydır.
Türkiye’de çıkartılan bor madenlerinin devlete bağlı olan bir kuruluş olan Eti Holding A.Ş tarafından yapılmaktadır. Memleketimiz olan Balıkesir’in Bigadiç ilçesindeki bor işletmemizi gezerek boru ve işletim sistemini yakından tanıma imkanı buldum. Bigadiç işletmesinin müdürü ….ilk olarak bizlere maden sahasını gezdirdi. Büyük çukurlar açılmış alanda yerin ortalama 40-50 metre altında tuzu andıran bir kaya parçası şeklinde çıkartıldığını ve sonrasında geniş bir alana kurulmuş tesisin içinde bir çok işlemden geçerek önce temizlendiğini, daha sonra bantlar yoluyla kırılma ünitesine yani parçalanma yerine getirildiğine şahit olduk. En son aşamada un haline getirilen bor madeni büyük çuvallarla el değmeden doldurarak sevkiyat ünitesine yine bantlar aracılığıyla ulaştırıldığına şahit olduk. Bor madeni alanında yaptığım bu keyifli, gezi bana çok şey öğretti. Borun kıymetini bir kez daha anlamış oldum. Bu arada bölgede yapılan bir uygulamayı da öğrenmiş oldum. Bor madeni çıkartılan bölgelerde maden çıkartma işlemi tamamlandığında tekrara doldurularak o sahanın ağaçlandırıldığını görmek bana tarifsiz bir mutluluk verdi.
Şuan ülkemizde 1.700.000 hektarlık bir alanda bulunan bor madenlerinin tamamı kamu tarafından çıkartılmaktadır. Toplam rezerv 2,5 milyar ton olduğu ifade edilmektedir. Ülkemizde bor madeni her şeyin ötesinde çok büyük bir maddi gelir kaynağı niteliğindedir. Tahmini 1 trilyon gibi rakamlarla ifade edilen bu zenginlik; bor rezervlerinin yarısının işlenmiş halde satılmasıyla diğer yarısının da ham madde şeklinde satılmasıyla elde edilmektedir.
Bor madeninin 4500 yıl öncesine dayanan bir geçmişi vardır. O dönemlerde Çin deki Tibet halkı tarafından bor madeninin kullanılmaya başlaması tarih araştırmacıları tarafından ortaya çıkartılmıştır. Yani bu durum bor mineralinin her ne kadar günümüzde değerlendiğini düşünsek de aslında çok uzun yüzyıllar öncesinde keşfedilmiş doğal bir kaynak olduğunu gözler önüne sermektedir.
Eski uygarlıklar, ellerindeki bor madenlerini bilhassa cam imal ederken kullanmışlar; Araplar sağlık alanında bor madenine yer vererek pek çok hastalık için geliştirilen doğal şifa kaynaklarını bu elementten faydalanarak yapmışlardır. Günümüz dünyasında ise borun en çok kullanıldığı alan otomotiv ve benzin sektörüdür. Çünkü bor madeninin içerisinde bulunan hidrojeni depo etme özelliği, kendisinin petrolün yerine kullanılmasını sağlayabilmekte ve böylelikle hidrojen enerjiyle çalışan araçların üretime sokulabileceği fikri bile gündeme gelebilecektir. Otomotiv sektöründe yaygın şekilde kullanılan bor madeni genel olarak; seramik sanayinde,savunma sanayinde, nükleer alanda, temizlik ürünleri sanayinde, cam sanayinde, tarımsal alanlarda, sağlık sektöründe, kağıt sanayinde ve yakıt sektöründe kullanılmaktadır. Bor minerali hem topraktaki verimliliği arttırmak için hem de tam tersine gelişmeyi durdurup bekletmek için kullanılabilen müthiş bir kaynaktır. Bununla birlikte pek çok bitkinin temel beslenme maddesi olarak kullanıma uygun olan bor minerali; bu etkisini bir takım bitkilere boraks özlü gübreler verilmesiyle gösterebilmektedir. Bunun dışında toprağın temiz ve bakımlı bir hale getirilmesi için de bordan yararlanılmaktadır.
Ülkemizde ise; %36 cam, %31 seramik, %9 temizlik- deterjan, %7 tarım, %4 tutkal ve %14 pay ile diğer alanlarda kullanılmaktadır. Eti Maden, yurt içi bor taleplerinin tamamını karşılayabilmektedir. Ayrıca Eti Maden bor üretimiyle ülke ekonomimizin uluslararası alanda prestijli bir konuma gelmesine de katkı sağlamaktadır.
Her ne kadar teknolojik olarak yeterli düzeyde bor madenini işletemesek de çoğunlukla hammadde olarak yurtdışına satışını yapsak da yine de ülkemiz için büyük bir nimet. Ancak son 10-15 yıl içinde bor dan üretilen ürünlerin sayısı artmaya başladı. Ve boru ülkemizde işleyebilmek için yüksek teknolojik çalışmaların sürdüğünü öğrenmiş olmak beni ziyadesiyle mutlu etti. Günümüzde Eti Maden “boron” markasıyla bir temizlik deterjanı üretmesinin yanı sıra günümüzdeki Covıd-19 la mücadeleye destek olmak adına borel ve bortem markasıyla dezenfektan üretmektedir.
YORUMLAR